De twist is een dans die populair was in de 60’er jaren van de vorige eeuw. En bij Pulp Fiction. 🙂 Zijn naam ontleent die dans aan het heen en weer draaien van je lichaam.
Een plottwist is een draai die je geeft aan je verhaal; iets wat onverwachts komt, het verhaal omgooit en je lezer verrast. En dan dringt bij je lezer ineens de betekenis door van eerdere gebeurtenissen in het verhaal: subtiele aanwijzingen voor die onverwachte draai.
Een plottwist – ook wel: plotwending – stuurt je verhaal een andere kant op dan dat het leek te gaan. Het kan een ingenieuze twist zijn, of schokkend, of een openbaring. Of alle drie tegelijk.
Een goeie twist maakt je verhaal boeiend en spannend.
Hoe kom je aan een goede twist?
Een handig uitgangspunt voor een twist is het doel van de protagonist. Door van dat doel een curse in disguise te maken.
Bijvoorbeeld: je protagonist denkt na een lange worsteling haar begeerde doel bereikt hebben, maar merkt dat ze in een ingenieuze val van de antagonist is gelopen.
Nog een paar ideeën:
- Twee geliefden die elkaar, tegen alle verwachtingen in, eindelijk gekregen hebben, blijken broer en zus te zijn. Oeps. Of, ook fraai: vader en dochter/zoon, of moeder en zoon/dochter. Zo wordt het haast het antieke Griekenland.
- Een vriend blijkt een vijand. Of een vijand blijkt een vriend.
- De verteller, in het ik-perspectief, ontpopt zich als een onbetrouwbare verteller – ze is de onverwachte slechterik in het verhaal.
- Geef een twist aan een cliché: “You will meet a tall, handsome stranger.” Dat gebeurt inderdaad – als die stranger je personage ontvoert.
- Het om zeep helpen van een geliefd personage is ook een goed middel om een WTF aan je lezer te ontlokken; Game of Thrones zit er vol mee.
- Twist op twist: je laat je hoofdpersonage sterven – extra schokkend – maar die blijkt even later toch niet dood.
Twist aan het einde van je boek
Een plottwist zit vaak in het einde van het boek. Het hele verhaal heeft ernaartoe gewerkt. Denk bijvoorbeeld aan The Sixth Sense, van regisseur M. Night Shyamalan, waar de kijker aan het einde (SPOILER ALERT) ineens de dubbele bodem begrijpt van wat het jongetje tegen de kinderpsycholoog zegt: “I see dead people”. In een andere film van Night Shyamalan, Signs,(SPOILER ALERT) blijkt de aandoening van het zoontje van het hoofdpersonage een blessing in disguise als hij ten dode lijkt opgeschreven in de greep van de makers van de tekens uit de titel.
Of zoals in Ascension, een sciencefictionserie over een selecte groep mensen op reis naar een planeet om een andere ster, zodat de menselijke soort kan overleven. (SPOILER ALERT) De twist is dat die hele ruimtereis nep blijkt te zijn: het ruimtevaartuig bevindt zich in een gebouw op aarde en de ‘reis’ is een experiment (waarop is ook weer een verrassing).
En wat dacht je van de ontdekking van Harry Potter in Harry Potter and the Deathly Hallows, het laatste boek van de serie (SPOILER ALERT), dat Snape al die tijd niet zijn vijand was maar zijn beschermer (zij het een knorrige) en daar met zijn leven voor betaald heeft.
Ook in dit korte verhaal Proximale falanx van Jan van Aken komt de twist aan het einde.
Je twist moet geen toeval zijn
Elke plottwist moet geloofwaardig zijn; verrassend maar plausibel. Een twist mag best als een donderslag bij heldere hemel komen – prima zelfs – maar kijk uit voor een deus ex machina: iets wat uit het niets komt, onlogisch is en losstaat van het verhaal. Zoals een vliegtuig dat ineens neerstort op de slechterik die op het punt staat de held te vermoorden. Dat is geen geloofwaardige twist maar een zwaktebod van een schrijver die zich in de spreekwoordelijke hoek van de kamer heeft geschilderd en een oplossing tevoorschijn probeert te toveren. Met zo’n deus ex machina voelt je lezer zich bekocht.
De twist met terugwerkende kracht
Een deus ex machina heb je ook niet nodig. Als je jezelf inderdaad in het nauw hebt gedreven, kun je een plottwist verzinnen en je verhaal zodanig bewerken dat het naar die plotwending toewerkt. Verzin het resultaat en creëer, verspreid door het verhaal, de bouwstenen ervan. Zo kun je die geloofwaardig maken en zelfs onontkoombaar.
Wees slim en kies een twist waarvoor je niet een heel ander verhaal hoeft te schrijven.
Ik wens je veel verrassende twists!
Meer lezen over plot: dat kan hier. En hier lees je meer over spanning.
Liever luisteren? Dat kan hier.
